Rynek rządzi się wieloma zasadami, regułami zawartymi w Kodeksie Cywilnym oraz tradycjami odnośnie do współpracy między klientami, zleceniodawcami, firmami a kontrahentami. Świat biznesu regulowany jest przez wiele praw i spisanych ustaleń, które mają na celu zachowanie równowagi w tej dynamicznej przestrzeni. W przypadku szybko rozwijających się biznesów przydatna jest stała opieka prawna i porada profesjonalnego i doświadczonego radcy czy korzystanie z usług kancelarii. Jednym z typów umów, które warto skonsultować prawnie jest umowa komisu, której zawarcie wiąże się z prowadzeniem określonych typów działalności gospodarczej.
Umowa komisu w świetle przepisów
Umowa komisu, regulowana przepisami prawa, to umowa pomiędzy dwiema stronami: komisantem (przedsiębiorcą) i komitentem, w której komisant zobowiązuje się do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek komitenta, lecz we własnym imieniu. Jest to umowa stosunkowo powszechna, szczególnie w kontekście sprzedaży dóbr ruchomych, takich jak pojazdy, sprzęt elektroniczny czy odzież.
Zgodnie z art. 765 Kodeksu Cywilnego, umowa komisu polega na tym, że komisant działa we własnym imieniu, ale na rachunek komitenta. To oznacza, że komitent pozostaje właścicielem towaru do czasu sprzedaży, a komisant działa jako pośrednik w transakcji. Prowizja, czyli wynagrodzenie dla komisanta, stanowi zazwyczaj formę wynagrodzenia za wykonaną usługę.
Art. 766 Kodeksu Cywilnego nakłada obowiązki na komisanta, który zobowiązany jest wydać komitentowi wszystko, co uzyskał w trakcie wykonania zlecenia, w tym przekazać wierzytelności, które nabył na rachunek komitenta. Oznacza to, że wszelkie korzyści uzyskane w wyniku transakcji przysługują komitentowi.
Warto zauważyć, że przepisy (art. 767 i 768) chronią interesy komitenta. Jeżeli komisant zawrze umowę na korzystniejszych warunkach, uzyskana korzyść przysługuje komitentowi. Natomiast w przypadku umów mniej korzystnych dla komitenta, przepisy określają zasady regulacji różnic w cenach oraz możliwość odmowy zgody na wyższą cenę przez komitenta.
Umowa komisu jest zatem instrumentem prawnym, który precyzyjnie określa zasady współpracy pomiędzy dwoma stronami, chroniąc interesy obu stron transakcji. W przypadku formułowania wzoru umowy komisu warto skorzystać z profesjonalnej porady prawnej, aby składającą się z kilku artykułów umowę sporządzić w sposób klarowny i jednoznaczny. Zabezpiecza to prawa i obowiązki każdej ze stron. Współcześnie, umowy te są powszechnie stosowane, zwłaszcza w branżach detalicznych czy motoryzacyjnych, gdzie handel rzeczami ruchomymi odbywa się często na zasadzie komisu.
Przeczytaj również: czym jest zasiedzenie w rozumieniu prawa?
Komisant i komitent – prawa, obowiązki, wątpliwości
Umowa komisu, będąca rodzajem umowy odpłatnej, opiera się na współpracy dwóch głównych stron: komisanta, który działa we własnym imieniu, ale na rachunek komitenta, oraz komitenta, będącego właścicielem towaru do czasu dokonania transakcji. Poniżej przedstawiamy kluczowe kwestie dotyczące praw, obowiązków, a także potencjalnych wątpliwości między komisantem a komitentem.
Komisant: rola, prawa i obowiązki
- Rola komisanta:
- Działa we własnym imieniu, lecz na rachunek komitenta.
- Zobowiązuje się do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych.
- Prawa komisanta:
- Prawo do wynagrodzenia w postaci prowizji.
- Możliwość zrealizowania transakcji na korzystniejszych warunkach niż określone przez komitenta, z korzyścią dla siebie.
- Obowiązki komisanta:
- Realizacja zlecenia komisowego zgodnie z treścią umowy.
- Przekazanie komitentowi wszystkich korzyści uzyskanych w wyniku transakcji.
- Uzyskanie zgody komitenta na warunki transakcji, chyba że umowa stanowi inaczej.
- Odpowiedzialność komisanta:
- Odpowiada za wady rzeczy zgodnie z przepisami dotyczącymi sprzedaży (w przypadku komisu sprzedaży).
- Ponosi konsekwencje za realizację zlecenia na mniej korzystnych warunkach niż określone przez komitenta.
Komitent: rola, prawa i obowiązki
- Rola komitenta:
- Właściciel rzeczy do czasu sprzedaży.
- Zleca komisantowi dokonanie transakcji w swoim imieniu.
- Prawa komitenta:
- Prawo do wynagrodzenia dla komisanta po wykonaniu zlecenia.
- Prawo do zgłaszania zastrzeżeń w przypadku realizacji zlecenia na mniej korzystnych warunkach.
- Obowiązki komitenta:
- Płacenie umówionej prowizji komisantowi.
- Dostarczenie rzeczy do komisu i zapewnienie niezbędnych dokumentów.
- Zastaw na rzeczach:
- Rzeczy stanowią zastaw zabezpieczający roszczenia komisanta wynikające z umowy komisu.
Wątpliwości i Kwestie Do Uregulowania:
- Cena minimalna i maksymalna:
- Określenie minimalnej i maksymalnej ceny, za jaką komisant może dokonać transakcji.
- Informacje o wadach:
- Obowiązek komisanta informowania komitenta o wadach rzeczy przed zawarciem umowy.
- Realizacja zlecenia:
- Określenie, w jaki sposób komisant będzie realizować zlecenie komisowe.
- Zabezpieczenie interesów:
- Zagwarantowanie, że umowa chroni interesy obu stron i precyzyjnie reguluje wszelkie kwestie.
W umowie komisu istotne jest sprecyzowanie wszystkich warunków, aby uniknąć nieporozumień. Precyzyjny dokument powinien uwzględniać wszelkie aspekty współpracy między komisantem a komitentem, dbając o równowagę praw i obowiązków obu stron.
Przeczytaj: Czym jest umowa dożywocia?
Postępowanie w przypadku wątpliwości lub chęci rezygnacji z umowy komisu
Umowa komisu, choć elastyczna i użyteczna, nie jest pozbawiona pewnych wątpliwości i potencjalnych problemów. Zastosowana często w transakcjach, umowa ta opiera się na zobowiązaniu komisanta do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych w imieniu własnym, ale na rachunek komitenta. Jak każda umowa, także i ta rodzi pewne kwestie, z którymi strony muszą się mierzyć.
Ważnym aspektem umowy komisu jest możliwość wypowiedzenia jej przez obie strony. Komitent może to zrobić w dowolnym momencie, jednak wiąże się to z konsekwencjami, takimi jak zwrot poniesionych przez komisanta wydatków i części wynagrodzenia. Z kolei komisant, chociaż ma prawo do wypowiedzenia umowy, musi pamiętać, że bez ważnego powodu niesie ze sobą ryzyko poniesienia szkody.
W kontekście przedmiotu umowy, szczególnie gdy jest to np. samochód, pojawiają się dodatkowe problemy. Wady ukryte stanowią istotne wyzwanie, zwłaszcza gdy komisant nie informuje komitenta o istniejących problemach. Wartościowy przedmiot, jakim jest samochód, podlega ryzyku zniszczeń i spadku wartości, zwłaszcza gdy komisant niewłaściwie go przechowuje. Spadek wartości przedmiotu umowy także jest powodem do rewizji umowy, wypowiedzenia lub nawet dochodzenia swoich praw na drodze sądowej.
Umowa komisu reguluje także kwestie odpowiedzialności za wady. Komisant ma możliwość wyłączenia odpowiedzialności za wady, jednakże dotyczy to jedynie wad prawnych oraz ukrytych wad fizycznych, o których nie wiedział lub nie mógł się dowiedzieć. Zaniedbanie w sprawowaniu należytej staranności przy badaniu przedmiotu komisu może prowadzić do konfliktów.
Podsumowując, umowa komisu, pomimo swojej użyteczności, wymaga starannego sformułowania warunków. Wątpliwości związane z wypowiedzeniem umowy, ukrytymi wadami przedmiotu czy zaniedbaniami w zarządzaniu, szczególnie w przypadku sprzedaży samochodu, mogą prowadzić do trudnych sytuacji. Dlatego istotne jest pełne zrozumienie zapisów umowy i działanie zgodnie z obowiązującym prawem, aby uniknąć sporów i zabezpieczyć interesy obu stron.
Bibliografia:
- Jezioro J., Umowa komisu w uregulowaniu kodeksu cywilnego, Zeszyty Naukowe PWSZ im. Wieltona w Legnicy, nr 3, s. 95-106.
- Kodeks Cywilny, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640160093/U/D19640093Lj.pdf, dostęp: 08.12.2023.